Dlaczego kolory na wydruku wyglądają inaczej niż na ekranie?

Wykonując projekty materiałów reklamowych: ulotek, katalogów, folderów czy etykiet samoprzylepnych spodziewamy się, że po otrzymaniu gotowego produktu z drukarni będzie on dokładnie odwzorowywał kolory projektu, które widzimy na swoim monitorze. Niestety z reguły w mniejszym lub większym stopniu tak nie jest. Jest kilka głównych czynników sprawiających, że obraz na monitorze i wydruk na arkuszu papieru nie są, i właściwie w 100% nigdy nie będą, dokładnie identyczne. Warto zdawać sobie z tego sprawę już przystępując do przygotowania projektu.

Różnice między RGB i CMYK

Podstawowym czynnikiem sprawiającym, że obraz na monitorze i wydruk na papierze nie wyglądają identycznie jest to, że monitor wyświetla barwy „mieszając” kolory czerwony, zielony i niebieski, czyli działa w przestrzeni barwnej RGB (Red, Green, Blue), a drukarki uzyskują docelowy kolor miksując tonery lub farby w kolorach CMYK (Cyjan, Magenta, Yellow i BlacK) czyli błękitny, amarantowy, żółty i czarny. Ponadto po ustawieniu maksymalnego nasycenia każdego z kolorów, w modelu CMYK uzyskamy bogatą czerń, a w modelu RGB uzyskamy biel! Zaskakujące? Może łatwiej będzie w to uwierzyć, gdy przypomnimy sobie eksperyment fizyczny, w którym na ołówek nakładamy wycięty z papieru okrąg, pomalowany podstawowymi kolorami. Przy bardzo szybkim zakręceniu ołówkiem w dłoniach, powierzchnia okręgu wydaje się dla naszego oka biała! Już widząc takie rozróżnienie, można spodziewać się, że efekt końcowy uzyskanej barwy w druku, może się nieznacznie różnić od tej widzianej na ekranie.

Kolejną kwestią jest światło samo w sobie. Monitor emituje własne światło, a kartka papieru je odbija. Dlatego kolory widziane na monitorze zawsze będą wydawały się nam bardziej nasycone i żywsze. W przypadku druku wpływ na kolor końcowy ma też odcień papieru. Generalnie papier do druku jest biały, ale odcienie tej bieli są różne. Satynowy papier wielokrotnie bielony jest „bardzo biały”, nierzadko wręcz wydaje się lekko niebieskawy w zestawieniu na przykład z papierami kredowymi, które zazwyczaj są lekko żółtawe. Te ostatnie są jednak lubiane przez klientów, ponieważ dają przyjemny, ciepły odcień wydruku.

Ustawienie przestrzeni barwnej projektu

Zawsze rozpoczynając wykonywanie projektu graficznego, przeznaczonego docelowo do druku, należy (niezależnie od używanego programu graficznego) ustawić przestrzeń barwną na model CMYK. Jest to podstawa, ale należy wziąć pod uwagę, że mimo tych ustawień programu, monitor nadal wyświetla barwy używając składowych RGB (konwertuje to co wprowadzamy w projekcie w kolorach CMYK na RGB). Nadal więc należy liczyć się z tym, że rozbieżności między obrazem na monitorze i na wydruku na pewno wystąpią. Niemniej z pewnością będą one mniejsze, niż gdybyśmy grafikę do druku projektowali od początku w przestrzeni barw RGB. Ważnym czynnikiem jest również oświetlenie, w jakim oglądamy projekt, czy to na monitorze czy na wydruku. Ten sam projekt w naturalnym świetle dziennym, w ciepłym świetle żarówki, czy w zimnym świetle lamp LED, będzie wyglądał inaczej! Z doświadczenia codziennej pracy w drukarni warto przytoczyć powtarzającą się co jakiś czas sytuację, w której dzwoniący do nas klient stwierdza, że kolory wychodzą inaczej niż te, które zaprojektował. Poproszony, czy może z wydrukiem wyjść na zewnątrz budynku, klient szybko zmieniał zdanie wykrzykując "O! Teraz kolory są ok!". 

Ustawienia monitora (kalibracja)

Bardzo ważnym aspektem jest też odpowiednia kalibracja monitora. W przypadku profesjonalnego studia graficznego na pewno spotkamy się z monitorami z najwyższej półki i do tego skalibrowanymi za pomocą spektrofotometru. Pozwala to na jak najwierniejsze odwzorowanie barw. Niestety studio graficzne nierzadko przesyłając klientowi przygotowany projekt do wglądu, nie wie, na jakim monitorze projekt ten będzie oglądany. Często jest to nieskalibrowany ekran laptopa albo wręcz ekran telefonu. Matryce takie bardziej przekłamują kolory i efekt druku końcowego nie jest zbieżny z oglądanym tak projektem. Dlatego też drukarnie dopasowują kolory wydruku ze swoich maszyn do wzorników kolorów, a nie do indywidualnie ustawionych monitorów, z których każdy może wyświetlać określony kolor w zupełnie inny sposób. Najlepszym unaocznieniem różnic w wyświetlaniu barw osobom niezwiązanym zawodowo z grafiką jest wizyta w sklepie z telewizorami, gdzie matryca każdego telewizora, mimo że nadaje ten sam program, wyświetla go w różniących się od siebie odcieniach i nasyceniach barw.

Profile kolorystyczne

Kolejnym bardzo ważnym aspektem w temacie różnic kolorystycznych jest tematyka profili kolorystycznych. Jest to bardzo obszerne i nierzadko skomplikowane zagadnienie. Na ten temat napisano wiele bardzo obszernych publikacji. Aby maksymalnie uprościć problem i przedstawić go w kilku zdaniach, można napisać, że profile kolorystyczne to takie filtry, przez które przechodzi obraz. Filtry te zmieniają odcienie kolorów, dodając lub ujmując pewien niewielki procent poszczególnych kolorów. Używane są one po to, aby dostosować kolor do poszczególnych warunków prezentacji - np. gdy drukujemy daną pracę na papierze białym używamy profilu A, a gdy drukujemy tą samą pracę na papierze kremowym, używamy profilu B, aby zminimalizować różnice w ostatecznym wyglądzie pracy, pomimo różnicy w kolorze podłoża.

Innych profili używa monitor, innych drukarka biurkowa, innych drukarka wielkoformatowa, a jeszcze innych prasa drukarska. Co więcej, istnieje duże prawdopodobieństwo, że na przykład w różnych drukarniach cyfrowych projekt klienta X zostanie wydrukowany z zastosowaniem różnych profili kolorystycznych. Wszystko to może sprawić, że nie tylko projekt wydrukowany w drukarni A będzie różnił się nieco od projektu widzianego na monitorze klienta B, ale również będzie się nieznacznie różnił, od wydruku wykonanego w drukarni C.

To niestety dość skomplikowany temat, a samo zagadnienie profili kolorystycznych zostało opisane na tysiącach stron różnych specjalistycznych publikacji. Aby jednak bez wieloletniego studiowania setek ksiąg, zminimalizować ryzyko, że projekt zlecony do druku, odbiegać będzie znacząco od projektu widzianego na monitorze, należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach, a mianowicie:

• przygotowując projekt należy nie załączać profilu kolorystycznego, a jeżeli jest to rzeczywiście konieczne, to należy dołączyć ten sam profil, który stosowany jest w drukarni, do której wysyłamy zlecenie;
• starać się w miarę możliwości nie zmieniać zbyt często drukarni, z którą współpracujemy - im większa ilość wykonawców, tym statystycznie większa szansa na różnice kolorystyczne;
• jeżeli jest taka możliwość, zamawiać wydruki próbne - przy druku do 500 sztuk drukarnia CYFROWO.COM.PL umożliwia wykonanie bezpłatnego wydruku próbnego lub dostosowanie się kolorystyczne do dostarczonej próbki poprzedniej realizacji. Więcej informacji na temat sposobów na dostosowanie kolorów wydruku do oczekiwań klienta znaleźć można w zakładce "Jak przygotować plik?".

Reasumując. Nie ma możliwości uzyskanie pełnej zgodności kolorów na wydruku i na ekranie. Jednak zachowując odpowiednie warunki wykonywania projektu, możemy ograniczyć te różnice do minimum. A w razie wątpliwości możemy skorzystać z papierowych wersji wzorników kolorów lub z wydruku próbnego.

FAQ:

1. Co do druku CMYK czy RGB?

Druk wykonuje się z kolorów przestrzenie barwnej CMYK. Jeśli plik zawiera kolory RGB będą one przekonwertowane w druku na kolory CMYK. Może jednak dojść do zmiany odcieni niektórych kolorów. Aby tego uniknąć należy już na etapie projektowania, wszystkie grafiki przygotowywać w przestrzeni CMYK.

2. Ile jest kolorów CMYK?

CMYK to cztery kolory: Cyjan, Magenta, Yellow i BlacK czyli błękitny, różowy, żółty i czarny.

3. Czy można drukować w RGB?

RGB odwzorowuje zdjęcia i obrazy na wyświetlaczach urządzeń elektronicznych. W druku wykorzystuje się kolory CMYK. Owszem, istnieją maszyny symulujące kolory RGB, ale nie są one z reguły wykorzystywane powszechnie - ani w nabiurkowych drukarkach, ani w drukarniach.

4. Który kolor nie wchodzi w skład CMYK?

W skład kolorów CMYK nie wchodzi kolor biały. Jest to barwa, która nie zawiera żadnej składowej z palety CMYK. Jest to jedna z barw neutralnych.

5. Dlaczego kolory na wydruku wyglądają inaczej niż na ekranie?

Wynika to z faktu, że na ekranie kolory przestawiane są za pomocą 3 barw czyli RGB, a na wydruku za pomocą 4 barw czyli CMYK. Kolory RGB są to kolory fal świetlnych, a kolory CMYK, to kolory farb drukarskich. Przez tą różnicę, wydruk nigdy nie będzie wyglądał identycznie, jak obraz widziany na ekranie monitora. Dodatkowo warto wspomnieć również o takich problemach, jak brak właściwej kalibracji monitora, brak właściwej kalibracji drukarki, różne podłoża, na których wykonany jest wydruk, dodatkowe uszlachetnienia wydruku, różne rodzaje użytej farby itd.